บทที่ 1 นี้ เป็นการบรรยาย จะถือเป็นภาคทฤษฎี คือ ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับวิชาวาดเส้น ที่ถ้าเรารู้ก่อนเริ่มวาดจะดี จะได้เปรียบเขาอยู่บ้าง.  อันที่จริงแล้วสมัยก่อนตอนฝึกวาดรูปจ๋าเองก็ไม่ได้มีความรู้ตรงนี้มาก่อนเลย.  แต่มาสรุปให้ฟังหลังจากเรียนจบ และสอนมาได้สักพักแล้ว เพราะเห็นว่าน่าจะเป็นประโยชน์.  ใครอยากวาดรูปก่อน จะข้ามไปเริ่มฝึกในบทที่ 2 เลยก็ได้ แล้วค่อยมาตามอ่านตรงนี้เสริมเอา

ความสำคัญของการวาดเส้น

ทำไมต้องฝึกวาดเส้น?

 หลายคนคงจะสงสัยว่าไอการ "วาดเส้น" เนี่ย มันสำคัญขนาดนั้นเลยหรอ? ทำไมทุกมหาวิทยาลัยที่เรียนเกี่ยวกับศิลปะและการออกแบบ จะต้องบังคับให้สอบผ่านวิชาวาดเส้นก่อน ถึงจะเข้าไปเรียนได้

 ขอตอบตรงนี้เลยว่า "สำคัญมาก" เพราะผลงานวาดเส้นจะเป็นตัวชี้วัดทักษะที่สำคัญในการสร้างสรรค์ผลงาน และการออกแบบทางด้านทัศนศิลป์ (ศิลปะที่ใช้ตามองเห็น) เกือบทุกประเภท เพราะฉะนั้น หากมหาวิทยาลัยรับนักเรียนที่ไม่มีทักษะตรงนี้มากพอเข้าไปเรียน ผู้เรียนก็อาจจะเรียนไม่ไหว สร้างสรรค์ผลงาน หรือ ออกแบบผลงานได้ไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร.

 ด้วยเหตุผลเท่าที่กล่าวมา ก็เพียงพอที่จะทำให้น้องๆที่สนใจอยากทำงานทางด้านศิลปะและการออกแบบต้องตั้งอกตั้งใจฝึกวาดเส้นกันแล้ว

 แต่สำหรับคนทั่วไปที่สนใจศิลปะและการออกแบบ อาจไม่ได้ต้องการเรียนต่อหรือนำไปสอบเข้าล่ะ คงสงสัยว่าเอ... แล้ววาดเส้นสำคัญกับเรายังไงล่ะ

 ขอตอบว่า "วาดเส้น" สำคัญค่ะ ด้วยเหตุผลเดียวกัน ไม่ว่าคุณจะเรียนต่อหรือไม่เรียนต่อ แต่ถ้าจุดมุ่งหมายคือคุณต้องการสร้างสรรค์ผลงานที่ใช้ตามองเห็นได้ วาดเส้นก็ยังสำคัญต่อคุณอยู่ดี เพราะวาดเส้นก็คือ "การฝึกสังเกตุ"

 ใช่ค่ะ จุดประสงค์หลักของการวาดเส้นคือการฝึกการสังเกตุ "ฝึกมอง" ให้เห็นความจริงที่อยู่ตรงหน้า ซึ่งสิ่งนี้สำคัญมากเพราะเราจะรับรู้ภาพต่างๆเข้าไปในสมอง จดจำ ทำความเข้าใจ และ"ถ่ายทอด" กลับออกมาใหม่ด้วยวิธีการต่างๆ

 ในวิชาวาดเส้นนี้ เราก็จะถ่ายทอดสิ่งที่เรามองเห็นออกมาด้วย"เส้น"ของดินสอค่ะ เพราะฉะนั้นสิ่งที่สำคัญรองลงมาจากการมอง ก็คือ"การควบคุมเส้น"ให้ได้ดั่งใจ

 วิธีการฝึกที่เป็นพื้นฐานเริ่มแรก ที่ง่ายที่สุดก็คือการวาดตามจากสิ่งที่ตาเห็น ดังนั้นในการฝึกเราก็จะมองดูแบบและวาดตาม ฟังดูไม่ยากเลยค่ะ ซึ่งสำหรับบางคนก็ไม่ยากจริงๆ แต่สำหรับบางท่านก็ลำบากเหลือเกินเหมือนกัน (ฮ่าๆ) แต่ก็ฝึกได้ค่ะ ฝึกได้.

 ดังนั้นเมื่อฝึกวาดเส้นเสร็จ เราก็จะได้ "ภาพเหมือน"ออกมา จึงไม่แปลกค่ะ ที่การวาดเส้นจะถูกเข้าใจว่าเป็นการ"วาดภาพเหมือน" ซึ่งมันคือผลลัพธ์ของการวาดเส้น แต่ความจริงแล้ววาดเส้นคือ "การฝึกสังเกตุ" นะคะ ขอย้ำ. มันทำให้ทักษะของเราเพิ่มพูนขึ้น เพื่อที่จะเอาไปใช้สร้างสรรค์งานต่อไปค่ะ

เกณฑ์การให้คะแนน

 สำหรับผู้ที่ต้องการสอบเข้า หรือเรียนต่อมหาวิทยาลัยทางด้านศิลปะและการออกแบบ คงเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องวาดเส้นแข่งกับคนอื่นๆนะคะ ทีนี้จะรู้ได้ยังไงว่าภาพวาดของเราสวย หรือมันดีกว่าของคนอื่นไหม เราควรจะได้คะแนนเท่าไร? ยิ่งคนฝึกวาดคนเดียวนี่เคว้งคว้างน่าดูเลย โชคดีค่ะที่ตัวเรา(ผู้เขียนเอง)มีอาจารย์ดี(ครูเป้า ร.ร.เบญจมเทพอุทิศจังหวัดเพชรบุรี)คอยอบรมสั่งสอนให้คำแนะนำ เรามีเพื่อนกลุ่มเล็กๆที่ฝึกอยู่ด้วยกันไม่ใหญ่มาก ไม่ค่อยมีอารมณ์แข่งขันกันเท่าไร (รู้สึกชิวๆ ^0^) แต่ตัวครูเรา ท่านมีเกณฑ์การให้คะแนนที่สูงมากกกก =.=" ซึ่งตอนที่เราฝึกนั่นก็ไม่รู้หรอกค่ะว่ามันสูงแค่ไหน มารู้เอาตอนที่สอบติดไปแล้วและเรียนจบมา มีโอกาสได้มาสอนเด็กๆที่สตูดิโอนี่แหละ ถึงได้รู้ว่า เฮ้ยย ไอที่เราฝึกมานี่ มันโหดมากๆเลยนี่หว่า แล้วไอที่เราสอบติดมานี่คนแข่งกันเยอะมากเลย (ฮ่าๆ) เรานี่บ้านนอกจริงๆ ไม่รู้เลยว่าที่ไหนคนสอบเยอะคนสอบน้อย แต่อาจจะดีแล้วก็ได้ค่ะ ที่ไม่รู้อะไรเลยตอนไปสอบน่ะ =^w^= เพราะเราก็ไม่เครียดและกดดันมากเท่าที่ควรจะเป็น ... แต่คนที่รู้แล้วก็ช่วยไม่ได้นะ อิๆ

 สรุป การมีครูที่เกณฑ์การให้คะแนนสูงเป็นเรื่องดีค่ะ...

 อะเข้าเรื่อง! เกณฑ์การให้คะแนน(วัดว่างานไหนสวย)ขึ้นอยู่กับ

 ๑. องค์ประกอบของภาพ???

 ๒. โครงสร้างและสัดส่วน??

 ๓. น้ำหนักแสงเงา

 ๔. รายละเอียดและความเรียบร้อย

 ในที่สุดบทความนี้ก็คงต้องยืดยาวออกไปอีกนิด มีน้องๆแอบกระซิบมาว่า "ช่วยแปลไทยเป็นไทยทีพี่" (ฮ่ะๆ) ล้อเล่นนะ ไม่มีใครถามหรอกนั่งพิมพ์อยู่คนเดียว "องค์ประกอบภาพคืออะไร?" ตอบแบบพื้นๆก่อนนะคะ คือการจัดวางสิ่งต่างๆในรูปภาพให้เป็นระเบียบเรียบร้อย สวยงาม และน่าสนใจด้วย... พูดง่ายเนอะ อะดูตัวอย่างดีกว่า

งานเสร็จ? งานไม่เสร็จ?

 มันสำคัญมากที่เราจะต้องรู้ตัวว่างานที่เรากำลังวาดอยู่นี้ ต้องทำแค่ไหนจึงจะเสร็จ เราควรต้องมีภาพผลงานสำเร็จเป็นปลายทางอยู่ในหัวแล้ว ไม่เช่นนั้นเราก็จะเจอปัญหาว่าเราตั้งใจวาดเนี๊ยบมาก เรียบร้อยมาก แต่สุดท้ายทำไมได้คะแนนน้อยจัง หรือทำไมภาพมันออกมาจางๆดูเหมือนไม่ค่อยเสร็จ แล้วก็สวยสู้งานเพื่อนไม่ได้ เพราะฉะนั้นกฏข้อแรกของการทำงานคือ "มันต้องเสร็จ" โดยเฉพาะอย่างยิ่งเวลาสอบ เพราะกรรมการจะไม่ตรวจงานที่ไม่เสร็จ นั่นคือเค้าดึงงานเราออกจากกองตั้งแต่การตรวจรอบแรกเลย.

 มาเข้าใจวิธีการตรวจงานของกรรมการกัน ทีมกรรมการจะตรวจงานหลายรอบ โดยจะวางงานเรียงไว้บนพื้นที่กว้างๆ แล้วเดินดู รอบแรกดูจากระยะไกล

เหลาดินสอ

ก่อนจะเริ่มวาดเส้น โดยปกติเราจะต้องเหลาดินสอให้แหลมก่อนทุกแท่ง คำสั่งง่ายๆ แต่ไม่ค่อยเห็นมีใครที่มาฝึกวาดจะรักษาวินัยทำได้คงเส้นคงวาสักเท่าไร (รวมถึงตัวจ๋าเองด้วยแหะๆ บางทีตอนเรียนพวกเราก็ไปยืนเหลาดินสอกันตรงหน้าห้องเรียนนั่นแหละ)  อันที่จริงยอมรับเลยว่า ตอนที่เคร่งครัดกับการเหลาดินสอดีที่สุดก็คือตอนก่อนสอบนั่นแหละ  วินัยดีที่สุด และแน่นอนวาดภาพสวยที่สุดในชีวิตก็ช่วงนั้น หลังจากนั้นก็ค่อยๆผ่อนลง ^^"   เอาล่ะ เราไม่ควรจะหย่อนยานตั้งแต่ยังไม่เริ่มวาดนะ  ดังนั้นเหลาดินสอมาให้แหลมทุกแท่งก่อนเริ่มวาด  ภาพวาดเราจะสวยหรือไม่ ขึ้นอยู่กับดินสอนี่แหละ (เฉพาะวาดเส้นแนวมัณฑนศิลป์นะคะ ส่วนวาดเส้นแนวจิตรกรรมหรือแนวอื่นอาจไม่แน้นดินสอแหลมมาก) สำหรับจ๋า จบมัณฑนศิลป์ เพราะฉะนั้นขอดินสอแหลมไว้ก่อน และยอมปล่อยให้ทู่ได้อย่างน้อย 1 แท่ง ไม่เกิน 3 แท่งใน 2 โหลเท่านั้น. มาเรียนรู้วิธีเหลาดินสอกันเถอะ

ทดสอบ ระดับน้ำหนัก Gray Scale

ก่อนที่จะเริ่มคอร์ส ติวฟรีวาดเส้น ของจ๋า จำเป็นที่จ๋าจะต้องขอทดสอบทักษะในการควบคุมน้ำหนักมือระดับพื้นฐานก่อนค่ะ เพราะคอร์สนี้เป็นหลักสูตรรวบรัดที่กินเวลาน้อย แต่วัดผลสูงระดับสอบเข้ามหาวิทยาลัย. ดังนั้น มันอาจจะยากเกินไปถ้าเรายังทำระดับน้ำหนัก Gray Scale ได้ไม่ดีพอ (กลัวว่า เดี๋ยวจะท้อนะคะ) ดังนั้นอยากให้ลองฝึกตัวนี้ให้คล่องแคล่วสวยงามจนตัวเราเองรู้สึกพอใจให้ได้ก่อนนะคะ

Reproduct

หรือ reproduction ความจริงคำนี้ จ๋ามารู้จักก็ตอนเรียนในมหาวิทยาลัยแล้ว มันก็คือการลอกงานของศิลปิน เพื่อประโยชน์ทางการศึกษานั่นเอง เราก็เรียกให้เท่ห์ๆว่า reproduct ไปนั่นแหละ.  ความจริงมันไม่ใช่ผลงานของเราเอง.  

การฝึกวาดเส้นโดยลอกเลียนแบบจากผลงานภาพวาดของคนอื่นนั้นง่ายกว่าภาพถ่าย และง่ายกว่าการดูแบบจริงเป็นอย่างมาก ฝึกจากรูปแบบนี้จะได้กำลังใจดีมาก ส่วนตัวจ๋าสมัยนั้นพยายามลอกภาพลายเส้นจากหนังสือฝึกวาดเส้นของคุณอนันต์ ประภาโส เป็นหลัก  ซึ่งต่อมาภายหลัง จ๋าก็ได้เข้าเรียนในคณะเดียวกันกับนักเขียนท่านนี้ จึงกลายเป็นรุ่นพี่รุ่นน้องกันไป แต่ก็ไม่ได้รู้จักตัวจริงของรุ่นพี่ท่านนี้เลย.  มันก็เป็นความอบอุ่นอีกแบบหนึ่งนะ ^^

กระดาษพับ

หลังจากที่เราวาดเส้นรูปทรงสี่เหลี่ยม สามารถจับระนาบแบนเรียบ ตรงๆ ที่ไม่มีความซับซ้อนได้แล้ว ต่อมาครูก็จะเอาหุ่นกระดาษพับเป็นรูปทรงที่ดูมีมิติสวยงาม มาตั้งให้เราวาดดู หุ่นอันนี้มีลวดลายอยู่บนกระดาษด้วย ก็จะได้ฝึกเขียนลายละเอียดไปในตัว

ส่วนอีกภาพหนึ่งเป็นผลงานสมัยเข้าค่ายติวเตรียมสอบตอน ม.5 ซึ่งคุณครูแนะนำให้เราไปลองสนามก่อนสอบจริงก่อน 1 ปี จะได้รู้แนวทำข้อสอบอีกวิชาหนึ่ง (องค์ประกอบศิลป์) ซึ่งครูไม่ได้ติวให้ ในปีนั้นรุ่นพี่ที่คณะให้โจทย์ ให้วาดกระดาษกับตัวหนีบ โดยที่เราเป็นคนจัดหุ่นเอง ซึ่งมันก็จะยากตรงนี้แหละ จัดหุ่นเองยังไงให้ดูมีมิติสวยงาม  ผลงานชิ้นนี้ได้รับคอมเม้นท์ว่าจัดหุ่นแบน ดูไม่มีมิติ ซึ่งก็เป็นแนวทางให้เรากลับมาฝึกจัดหุ่นต่อไป.

มือถือสิ่งของ

อันนี้ถือเป็นโจทย์ ข้อสอบวาดเส้นสอบเข้าโจทย์หนึ่ง ซึ่งครูเป้าฝึกให้จ๋าถึงตรงนี้ เพราะจ๋าเริ่มเรียนช้า เราจึงมีเวลาฝึกวาดกันเท่านี้ ซึ่งคุณครูก็เลือกสอนได้ตรงแนวข้อสอบวาดเส้นมันฑนศิลป์ในปีนั้นเป๊ะๆ เพราะตอนสอบนั้น ข้อสอบบอกให้วาดมือถือสิ่งของอะไรสักอย่าง ซึ่งจ๋าจำไม่ได้แล้ว.  แล้วพอเราเคยวาดมาก่อน ตอนสอบมันก็ทำได้ดี.  ในขณะที่ข้อสอบ O-net ปีเดียวกันนั้นเขาให้วาดคนเต็มตัว จ๋าเองก็วาดไม่ค่อยได้ ได้เพียง 30 คะแนนเท่านั้น.  ก็เป็นอันว่าไม่ได้เรียนจิตรกรรม และได้มาเรียนมัณฑนศิลป์แทน ซึ่งก็พอใจแล้ว